We kennen allemaal de bloedsomloop. Het lymfestelsel is min of meer vergelijkbaar. Net als de bloedbaan waarin het bloed circuleert, heeft het lichaam een lymfestelsel waar lymfe doorheen stroomt. Het lymfestelsel is echter alleen een afvoerend systeem, terwijl de bloedsomloop zowel aan- als afvoert. Lymfe bevat ongeveer dezelfde bestanddelen als bloedplasma, maar heeft een hogere concentratie eiwitten. De concentratie van eiwitten neemt toe naarmate de lichaamsinspanning toeneemt.

Lymfeknopen en lymfeklieren: wat zijn dat?

De lymfeknopen bevinden zich op de kruispunten van grote lymfevaten. Ze liggen dichtbij organen en worden ook wel klieren genoemd. De klieren filteren de lymfe en halen er lichaamsvreemde stoffen uit (bacteriën, kankercellen, celresten, etc.). Deze lichaamsvreemde stoffen komen in de bloedbaan terecht, doordat het lymfestelsel en de bloedbaan met elkaar in contact staan. Via de bloedbaan worden de lichaamsvreemde stoffen door het lichaam uitgescheiden. In de lymfeklieren worden witte bloedcellen gemaakt die een belangrijke rol spelen in het afweersysteem van het lichaam.

Wat is een oedeem?

Een oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het weefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aanvoer en afvoer van vocht. Afhankelijk van de oorzaak, zijn er verschillende vormen.

Enkele veel voorkomende vormen van een oedeem zijn:

• Lymfoedeem (nadat lymfeklieren verwijderd zijn door een operatie of als complicatie bij bestraling)
• Veneusoedeem (als gevolg van trombose of operatie aan bloedvaten)
• Traumatisch oedeem (na een ongeval)
• Primair lymfoedeem
• Lipoedeem
• Oedeem na oncologische ingrepen
• Secundair oedeem na andere operaties
• Tertiair oedeem na bestralingen, chemokuur of medicijnen

Welke therapiemogelijkheden zijn er?

De therapie bestaat uit een combinatie van verschillende behandelmogelijkheden:

• Compressietherapie

Door het aanleggen van bandages wordt van buitenaf een continue druk aangebracht die het uittreden van vocht tegengaat en de afvoer van lymfe ondersteunt. De bandages worden aangelegd als er nog geen stabiele situatie in de waterhuishouding is bereikt. Wanneer de omvang van de arm of het been stabiel is, kan een therapeutische elastische kous worden aangemeten.

• Lymfapress

• Een lymfepress wordt gebruikt bij de behandeling van lymfoedeem, veneus oedeem en lipoedeem. De lymfepress is een apparaat met daarop aangesloten een manchet met luchtkamers. Wij hebben een arm- en beenmanchet, een vestje voor de romp en een broek voor het onderlichaam. Door de lymfepress wordt lucht in een bepaalde volgorde in deze luchtkamers gepompt. Daardoor ontstaat er een drukgolf die zorgt voor een ondersteuning van de afvoer van het oedeem. Het gebruik van de lymfepress is een aanvulling op de behandeling en wordt altijd in combinatie met de manuele lymfdrainage toegepast en is dus niet een op zichzelf staande therapie. Een behandeling met de lymfepress duurt ongeveer een half uur en is niet pijnlijk.

• Oefentherapie

Een belangrijk component van de afvoer is de “spierpomp”. Tijdens het aanspannen van de spieren (vooral in de benen) worden de aders en lymfebanen even dichtgedrukt en worden bloed en lymfe omhoog gestuwd. Door de klepjes in de aders en lymfebanen kan het bloed en vocht alleen maar naar boven, richting het hart gaan.

• Manuele lymfedrainage

Manuele lymfedrainage is een specifieke massagetechniek die gericht is op de verhoging van de transportcapaciteit van het lymfestelsel. Door gebruik te maken van bepaalde handgrepen kan het vocht verplaatst worden naar gebieden in het lichaam waar het lymfesysteem nog intact is. Daar vandaan kan het in de circulatie worden opgenomen. Ook zijn er specifieke handgrepen om fibrotische verhardingen in het weefsel los te maken.